Abdullah Dževadi Amoli

Život i školovanje

Abdullah Dževadi Amoli rođen je 1933. g. (1312. solarne hidžretske godine) u gradu Amol u Iranu. Njegov otac je bio Ebu-l-Hasan Dževadi Amoli, jedan od vjerskih učenjaka tog grada. Nakon završenog šestog razreda osnovne škole, godine 1946, Dževadi Amoli je počeo da izučava vjerske nauke u tradicionalnoj vjerskoj školi u rodnom gradu Amolu. Tamo je počeo sa izučavanjem arapske gramatike i književnosti, te knjiga Šarhu-l-lum‘a, Kavānīn, Šerā’i, potom Emālī šejha Saduka, r.a., i drugih knjiga kod učitelja kao što su: Ebu-l-Kasim Farsju, Muhammed Garavi, Azizullah Tabresi, Aga Zijai Amoli, Ahmed Etemadi, Ebu-l-Kasim Redžai, Šaban Nuri, te njegov otac Mirza Ebul-Hasan Dževadi Amoli. Nakon kratkog vremena odlazi u vjersku školu u Mešhedu, ali se ni tamo nije zadržao. Godine 1950. odlazi u Teheran i prema uputama Muhammeda Tekija Amolija svoje školovanje nastavlja u srednjoj školi Meravi. Tokom srednjoškolskog obrazovanja izučava knjige Resāil i Mekāsib kod učitelja Ismaila Džaplokija, sejjida Abbasa Fešarkija, sejjida Muhammeda Muhakika, a kod njih je pohađao i neke časove iz knjiga kao što su Hajāt, Tabī'ijjāt iz Išārāta, neke dijelove Asfāra i Šarh Manzūme od Šaranija. Također, pohađao je i časove kod učitelja Mehdija Ilahija Kamšeija, gdje je slušao predavanja iz Ilahijata i Irfana iz djela Išārāt te rasprave o duši iz Asfāra. Komentar Fusūsu-l-hikema je pohađao kod učitelja Fazila Tunija, a časove specijalizacije islamskog prava te metodologiju islamskog prava kod učitelja Muhammeda Tekija Amolija. Također je bio učenik Safara Alija Šahmirzadija Sijahpareija. Godine 1955, na prijedlog svog učitelja Muhammeda Tekija Amolija, odlazi na usavršavanje u grad Kom, u tradicionalnu vjersku školu. Za vrijeme boravka u Komu prisustvuje predavanjima specijalizacije islamskog prava, koja je držao sejjid Husejn Tabatabai Borudžerdi, preko dvanaest godina pohađao je predavanja specijalizacije islamskog prava kod učitelja Muhakika Damada, a oko sedam godina predavanja sejjida Ruhullaha Homeinija u oblasti metodologije islamskog prava. Također, oko pet godina bio je na specijalizaciji islamskog prava kod Mirze Hašima Amolija.

Po dolasku u Kom, Amoli započinje svoj znanstveni odnos sa filozofom i mufesirom sejjidom Muhammedom Husejnom Tabatabaijem, koji se nije prekidao sve do preseljenja allame Tabatabaija na Onaj svijet. Među temama koje je izučavao na časovima kod allame Tabatabaija bili su dijelovi iz Asfāra koji se tiču duše i proživljenja, Ilahijāt i Burhān iz djela Šifā’, djelo Tamhīdu-l-kavāid, potom hadiske znanosti, tefsir Kur'ana, pojašnjenje Hafizovih pjesama, komparacija istočne i zapadne filozofije te istraživanja koja se tiču materijalističke filozofije.

Od svih učitelja koje je imao, Dževadi Amoli posebno ističe allam uTabatabaija, a svoj odnos s njim je opisao sljedećim riječima: “Od svih profesora, moj prisni naučni odnos sa allamom Tabatabaijem je bio najizraženiji. Allame se, poput Mulla Sadre, trudio da logiku u potpunosti izuči i da se njom potpuno okoristi u filozofiji, a kada je upotpunio filozofiju, približio ju je gnozi. Onda je racionalizam i gnosticizam stavio u službu Kur'ana, da bi se čovjek putem potrebnih preduslova okoristio ovim morem bez dna.”

Naučni rad

Nakon što je završio sa usvajanjem ovih znanja, Amoli se posvećuje podučavanju i širenju vjerskih nauka te na različitim nivoima vjerskih škola započinje sa predavanjima kao što su: pojašnjenje Asfāra, pojašnjenje Tadžrīda, pojašnjenje djela Manzūma, Fusūsu-l-hikem, Misbāhu-l-uns, predavanja o djelima Šavāhidu-r-rubūbije, Tahsīl, Šifā’, Tamhīdu-l-kavā'id, potom predavanja na specijalizaciji islamskog prava, predavanja iz tematskog i redoslijednog tumačenja Kurʹana itd. Do danas Amoli drži predavanja iz tefsira Kur'ana, predavanja na specijalizaciji islamskog prava te predavanja iz Asfāra.

Godine 1993. osnovao je Istraživački centar “Isra” koji se bavi istraživanjima na različitim poljima islamskih nauka te odgovorima na sumnje koje se iznose protiv islama.

Učenici

Dževadi Amoli već pola stoljeća podučava islamsko pravo, metodologiju islamskog prava, tefsir, filozofiju i gnozu i kroz svoja predavanja je odgojio nekoliko hiljada učenika, od kojih su neki trenutno utjecajne ličnosti na poljima politike i znanosti u Iranu, a i u drugim islamskim zemljama. Neki od njegovih učenika su: Sejjid Muhammed Dževad Pišvai, Mehdi Šabzendedar, Ali Reza Arafi, Mustafi Borudžerdi, Muhsin Garavijan, Gulam Reza Fejazi, Mustafi Melekijan i sejjid Kemal Hajdari.

Političke aktivnosti i angažman

Dževadi Amoli je nakon pobjede revolucije u Iranu 1980.godine izabran za jednog od tri člana Izborne sudske komisije od strane državnog suda i u toj državnoj instituciji je radio na nacrtima pravosudnih odluka. Također, naredbom Ruhullaha Homeinija preuzima odgovornost na Revolucionarnom sudu u gradu Amolu. Na izborima za Vijeće eksperata u prvom i drugom ciklusu narod pokrajine Mazandaran izabrao ga je za svog predstavnika u tom Vijeću. Dosta je putovao van granica Irana radi promocije i širenja vjere, posjećujući tako zemlje kao što su Amerika, Italija, Francuska, Engleska, Njemačka, Švicarska, Austrija, bivši SSSR, Sirija i Libanon, a najvažnije putovanje je bilo u Moskvu 1988. godine kada je dostavio pismo sejjida Ruhullaha Homeinija, lidera I.R.Iran u to vrijeme, Mihajlu Gorbačovu, tadašnjem predsjedniku SSSR-a. Također, jedno od najvažnijih putovanja je bilo u putovanje u New York 2000. godine, kada je na sastanku religijskih vođa dostavio poruku sejjida Alija Hameneija, sadašnjeg lidera I.R. Iran.

Djela Dževadija Amolija

Među brojnim djelima Dževada Amolija ističu se:

– Analitički tefsir Kur'ana Tasnīm, a do sada je štampano 43. sveska.

– Tematski tefsir Kur'ana

1. Kurʹan dar Kur'an
2. Tevhid da Kur‘an
3. Vahj ve nubuvet dar Kur‘an
4. Mead dar Kur‘an (2 sveska)
5. Sireje Pejamberan dar Kur‘an (2 sveska)
6. Sireje Resule Ekrem dar Kur‘an (2 sveska)
7. Mabadije ahlak dar Kur‘an
8. Marahele ahlak dar Kur‘an
9. Fetrat dar Kur‘an
10. Marifatšenasi dar Kur‘an
11. Surat ve sirate insan dar Kur'an
12. Hajate hakikije insan dar Kur‘an
13. Hedajat dar Kur‘an
14. Džamee dar Kur‘an
15. Adabe tevhidije enbija dar Kur‘an
16. Tefsire insan be insan

Ehli-bejt, a.s., i gnoza

1. Adabe fenaje mokareban dar hadis va irfan (Šarh Zijaret Džamee Kebire, svezaka)
2. Asare halkat
3. Homase ve irfan: dar irfane velaii
4. El-Hamase ve-l-irfan
5. Merasije Ehle-bejt
6. Ejde velajat
7. Hikmate Alevi
8. Velajete Alevi
9. Tadžalije velajat da aje tathir
10. Kur‘an dar kelame Imam Ali, a.s.
11. Vahdete džavame dar Nehdžu-l-belage
12. Ali, a.s., mazhare esmaje husnaje ilahi: dar irfane velaji
13. Donja šenasi va dunja gerai dar Nehdžu-l-belage
14. Šokufaije akl dar partuje nehzate Hosejni
15. Zohure velajet dar sahneje Gadir
16. Hajate arefane Imam Ali, a.s.: dar irfane velaji
17. Hikmete nazari va ilmi dar Nehdžu-l-belage
18. Šamime velajat
19. Velajat dar Kur‘an
20. Nasime andiše
21. Imam Mehdi moudžude Mouud: dar irfane velaji

 Filozofija

1. Rahike mahtum (Šarhe Hikmete motealije, do sada je štampano 19. svezaka)
2. Falsafeje Sadra
3. Falsafeje hokuke bašar
4. Tabiine berahine esbate Hoda
5. Ali ibn Musa Er-Rida, a.s., ve-l-felsefetu-l-ilahije
6. Falsafeje zijarat
7. Hak vataklif dar eslam
8. Manzilate akl dar hendeseje marifate dini
9. Šemsu-l-vahj Tabrizi (Sireje ilmije Allame Tabatabai)

 Nove teološke rasprave

1. Entezare bašar az din
2. Nesbate din va dunja (barresi va nakde nazarijeje sekularism)
3. Dinšenasi
4. Šerijat dar aiine marifat

 Stare teološke rasprave

1. Velajete fakih (velajate fokahat va edalat)

Islamsko pravo

1. Tuzihu-l-mesael be hamrahe esteftaat
2. Kitabu-l-hums
3. Esteftaat
4. Kitabu-l-hadž (4. sveska)
5. El-vahju ve-n-nubuveti

 Društvena prava

1. Saruše hedajat (5. svezaka)
2. Sarčešmeje andiše (6. svezaka)
3. Bonjane marsuse Emam Homeini
4. Naisme andiše (2. sveska)
5. Eslam ve mohitezist
6. Manbi'u-l-fikr

 Spoznajne tematike

1. Sahbaje hadž
2. Džerei az sahbaje hadž
3. Razhaje namaz
4. Kurʹane hakim az manzare Imam Reza, a.s.
5. Zan dar aiineje džemal va džalal
6. Nezahate Kurʹan az tahrif
7. Hikmete nazari va amali dar Nehdžu-l-belaga

 Gnoza

1. Tevhide robubi
2. Tevhide ibadi
3. Zan dar eslam

 Hadis

1. Mefātīhu-l-hājat: hadisi o praktičnom moralu