Samosvijest i osjećanje odgovornosti

Jedan od koraka koji putnik ka Bogu treba učiniti jeste budnost, odnosno, probuđenost iz sna nemara i osjećanje odgovornosti naspram činjenice da u ovom veličanstvenom svijetu čovjek nije uzalud stvoren, jer u Kur'anu stoji:

أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لَا تُرْجَعُونَ

Zar ste mislili da smo vas uzalud stvorili i da Nam se nećete vratiti? (El-Mu'minun, 115)

I još se kaže:

رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذا بَاطِلاً

…Gospodaru naš, Ti nisi ovo uzalud stvorio… (Ali Imran, 191)

Ali, nažalost, mnogi ljudi se ne bude iz sna nemara, sve do trenutka smrti:

النَّاسُ نِيَامٌ إِذَا مَاتُوا انْتَبَهُوا.

“Ljudi spavaju, a kada umru, probudit će se.”[1]

Međutim, kakve koristi kada će budnost poslije smrti samo uzrokovati kajanje i tugu, a uzvišeni Bog plaši ljude tim danom gdje kaže:

وَأَنذِرْهُمْ يَوْمَ الْحَسْرَةِ إِذْ قُضِىَ الْأَمْرُ وَهُمْ فِى غَفْلَةٍ

I opomeni ih Danom tuge kada sve bude gotovo, a oni nemarni… (Merjem, 39)

Na drugom mjestu kaže:

قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ ۝ الَّذِينَ هُمْ فِى غَمْرَةٍ سَاهُونَ

Neka prokleti budu lažljivci, koji su, utonuli u neznanje, nehajni! (Ez-Zarijat, 10-11)

I još se kaže:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُلْهِكُمْ أَمْوَالُكُمْ وَلَا أَوْلَادُكُمْ عَن ذِكْرِ اللَّهِ وَمَن يَفْعَلْ ذَلِكَ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ

O vi koji ste uzvjerovali, neka vas imanja vaša i djeca vaša ne zabave od sjećanja na Boga. A oni koji to učine, pa ti će uistinu gubitnici biti. (El-Munafikun, 9)

Zapovjednik pravovjernih Ali, mir neka je s njim, savjetujući i poučavajući, kaže:

أَ مَا مِنْ دَائِكَ بُلُولٌ أَمْ لَيْسَ مِنْ نَوْمَتِكَ يَقَظَةٌ … وَ كَيْفَ لَا يُوقِظُكَ خَوْفُ بَيَاتِ نَقِمَةٍ وَ قَدْ تَوَرَّطْتَ بِمَعَاصِيهِ مَدَارِجَ سَطَوَاتِهِ فَتَدَاوَ مِنْ دَاءِ الْفَتْرَةِ فِي قَلْبِكَ بِعَزِيمَةٍ وَ مِنْ كَرَى الْغَفْلَةِ فِي نَاظِرِكَ بِيَقَظَة.

“Zar od bolesti tvoje nema ozdravljenja, i iz sna tvoga buđenja nema? Pa kako te budnim ne drži strah od noćnih napada srdžbe, a već si dobrano, ne pokoravajući Mu se, zagazio putima ljutnje Njegove? Pa izliječi bolest klonulosti u srcu svome odlučnošću, a drijemež nemara u očima svojim budnošću.”[2]

Na drugom mjestu opet kaže:

فَاسْتَصْبَحُوا بِنُورِ يَقَظَةٍ فِي الْأَسْمَاعِ وَ الْأَبْصَارِ وَ الْأَفْئِدَةِ يُذَكِّرُونَ بِأَيَّامِ اللَّه.

“Oni su upalili svjetlo budnosti u očima, ušima i srcima svojim, podsjećajući na blagodati i kazne Božije.”[3]

Također je rekao i sljedeće:

اليَقْظةُ نُورٌ، اليَقظةُ اسْتِبصَارٌ، التَّيَقُّظُ فِي الدِّينِ نِعْمَةٌ عَلى مَنْ رِزْقِهِ.

“Budnost je svjetlo, budnost je oštroumnost, budnost u vjeri je blagodat onome kome je data.”[4]

I još je opominjući rekao:

ألا مُسْتَيقِظٍ مِنْ غَفْلةٍ قَبْلَ نَفادِ مُدَّتِهِ، ألا مُنْتَبِهٍ مِنْ رَقْدَتِهِ قَبْل حِينِ مَنِيَّتِهِ.

“Zar nema nikog da se probudi iz nemara prije negoli mu vremena nestane, zar nema nikog da se probudi iz sna prije negoli mu smrt nastupi.”[5]

Isto tako je rekao i sljedeće:

إِيَّاكَ وَ الْغَفْلة فَفِيها تكونُ قَساوَةُ الْقَلْبِ.

“Čuvaj se nemara, jer je u njemu grubost srca.”[6]

Imam Sedžad, mir neka je s njim, u jednoj svojoj dovi traži od Boga utočište od nemara govoreći:

اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْكَسَلِ وَ الْفَشَلِ وَ الْهَمِّ وَ الْحُزْنِ وَ الْجُبْنِ وَ الْبُخْلِ وَ الْغَفْلَةِ.

“Bože, utičem Ti se od lijenosti i tromosti, od brige i plašljivosti, od škrtosti i nemara…”[7]

Dok mi u jutarnjoj dovi učimo:

يَا مَنْ أَرْقَدَنِي فِي مِهَادِ أَمْنِهِ وَ أَمَانِهِ وَ أَيْقَظَنِي إِلَى مَا مَنَحَنِي بِهِ مِنْ مِنَنِهِ وَ إِحْسَانِه.

“O Ti Koji Si me uspavao u kolijevci bezbjednosti i zaštite Svoje i Koji Si me probudio radi onog što Si mi podario od blagodati i dobročinstva Svoga…”

Prema tome – braćo i sestre muslimani – probudite se, dok još nije kasno, iz sna i krenite putem Onoga svijeta, jer će sutra već biti prekasno, a vjesnik smrtnoga časa nenadano će doći.

Izvor: Muhammed Reza Mahdevi Keni, Koraci ka samoizgradnji 1, Fondacija “Mulla Sadra”, Sarajevo, 2011., preveo sa perzijskog: Samed Jelešković

[1] Šejh Muhamed Nebi Tujeskerani, Li'ali-l-ahbar, litografsko izdanje, g. 1312, str. 386.

[2] Nehdžu-l-belaga, Fejzu-l-islam, govor br. 214.

[3] Isto, govor br. 213.

[4] Fihrist-e mouzui-je Gurer, str. 431.

[5] Šerhe Gurer, sv. 2, predaje br. 2851 i 2852,  str. 328.

[6] Biharu-l-envar, sv. 75, str. 164.

[7] Doa-je Ebu Hamze-je Somali.